CBDC'ler: Finansal Dışlanmaya Modern Bir Cevap

Finans ve ödeme sektörleri, finteklerin ortaya çıkması ve inovasyon ve yeni teknolojiler için yürütülen sürekli araştırmalarla muazzam gelişme kaydederken, finansal dışlanma günümüz dünyasının en ciddi sorunlarından biri olmaya devam ettiğinden bu gelişmelerden herkes yararlanamamakta olup küresel pandemi süreci bu eşitsizlikleri ve uygun bir cevaba olan acil ihtiyacı daha da arttırmıştır.

Araştırmalar, dünya çapında şaşırtıcı bir şekilde 1,7 milyar yetişkinin bir banka hesabına erişiminin olmadığını ve bu nedenle borç almak, para biriktirmek veya para yatırmak için finansal hizmetleri kullanamadıklarını, bu nedenle de yüksek ücretli alternatif kurumlara yönelmeye mecbur kaldıklarını göstermektedir. Bu durum, banka hesabı olmayanların daha savunmasız kalmasına ve sonsuz ve kısır bir yoksulluk döngüsüne hapsolmasına neden olmaktadır. Bu zorluklar, finans kuruluşlarının kolayca erişilebilir veya sağlam olmadığı, dolayısıyla da insanların nakit ve takas sistemleriyle yetinmek zorunda kaldığı gelişmekte olan ülkelerde daha da ciddidir.

Buna mukabil olarak, Merkez Bankası Dijital Para Birimi (CBDC) kavramına artan bir ilgiyle birlikte dünya çapında birçok hükumet ve merkez bankası halihazırda bu yeni yasal ödeme aracı şeklinin benimsenmesi konusunda araştırmalar yapmaktadır. Merkezi olmayan yapıları sayesinde, CBDC'ler para kavramında devrim yaratabilir ve bilhassa para politikasını geliştirmek, finansal istikrarı ve güvenliği iyileştirmek, kağıt para talebini ve maliyetini azaltmak, ödemelerin itiraz edilebilirliğini artırmak veya suç faaliyetlerini engellemek gibi çeşitli çekici faydalar sunabilir. Hepsinden önemlisi, CBDC'ler, daha kapsayıcı bir dijital ödeme ekosistemi kurarak, finansal sistemin banka hesabı olmayanlar için daha erişilebilir bir sisteme dönüştürülmesinde hayati bir rol oynayabilir. Şimdi CBDC'nin finansal katılımı somut olarak nasıl destekleyebileceğine bir göz atalım:

Dijital finansal hizmetlere daha iyi erişim

CBDC'ler, insanların nakit yoluyla kolayca erişilemeyen yerel ve uluslararası işlemler de dahil olmak üzere çok çeşitli dijital finansal ürün ve hizmetlere erişmesine izin vererek dijital ekonomiye katılımı destekleyecektir. Vatandaşlar, dijital cihazları aracılığıyla bir CBDC kullanarak mal ve hizmetler için herhangi bir zamanda, herhangi bir yerde ödeme yapabilirler.

Merkez bankası tarafından özel aracılar olmaksızın doğrudan son kullanıcılara verilecek olan perakende CBDC'ler, özellikle banka hesabı olmayan toplulukların karşılaştığı çeşitli sorunlara çare olacaktır. Ayrıca, tamamen dijital bir ödeme sistemi, kadınların ve ücra ve kırsal alanlardaki insanların, sadece tuşlu telefona sahip olsalar bile, internet kapsama alanının olmadığı uzak alanlar için USSD kanalları ve çevrimdışı özellikler aracılığıyla finansal hizmetlere erişmelerini daha kolay ve daha güvenli hale getirecektir. Ek olarak, CBDC'ler ödeme sistemleri arasında birlikte çalışabilirliği destekleyecek ve fintekler ile merkez bankaları arasındaki işbirliğini teşvik edecektir.

Daha düşük işlem maliyetleri

Günümüzde, itibari para biriminin yönetimi, özellikle gelişmekte olan ülkelerde, yüksek dağıtım, emniyet, güvenlik maliyetleri ve banka şubelerine bağlı olması nedeniyle pahalıdır. CBDC'ler tüketiciler için nakitten daha düşük maliyetli olacak ve bir işlemdeki aracıların sayısını azaltarak sonuçta dijital ödemelerin maliyetini düşürecektir. CBDC ayrıca mobil cüzdanları da içine alarak insanlara düşük maliyetli mobil ödeme yapma imkanı verecektir. Sonuç olarak, kullanıcılara kolaylık sağlarken finans kuruluşları ve ödeme hizmeti sağlayıcıları arasındaki rekabeti artıracaktır.

Dijital ödemelerin gelişmiş verimliliği ve hızı

CBDC'ler, ertelenmiş ödemeleri ortadan kaldırarak iş nakit akışlarını iyileştiren ve dolayısıyla işletmeler için finansal katılımı arttıran en yüksek şeffaflık düzeyine sahip gerçek zamanlı ödeme kesinliği sağlayıp daha hızlı ve daha şeffaf işlemlere izin verecektir.

Hükümetler ve vatandaşlar arasında daha iyi etkileşim

CBDC'ler bilhassa, hükümetlerin, örneğin bir koronavirüs ekonomik toparlanma programının bir parçası olarak vatandaşlara veya şirketlere anında yardım transferi yoluyla ihtiyacı olan insanları doğrudan destekleyebilecekleri perakende CBDC ile, devlet kurumlarını ve insanları yakınlaştırarak bu boşluğu dolduracaktır. Bu, aracıları ortadan kaldırıp yolsuzluğun önüne geçerek yetkililerin insanlara ulaşma maliyetini ve zamanını azaltıp nihai olarak devlet programlarının verimliliğini arttırır ve hem gelişmekte olan hem de gelişmiş ülkelerdeki insanlara fayda sağlar.

Genişletilmiş dijital ekonomi

CBDC'ler, ekonomideki değer zincirlerinin dijitalleşmesini teşvik etmek için sınırsız potansiyel sunacaktır. Her türden işletme CBDC'ye erişebilecek ve faaliyetlerini bu yeni dijital finansal sisteme taşımaya teşvik edilecektir. Emlak şirketleri, enerji, sağlık hizmetleri, ulaşım sağlayıcıları, telekom şirketleri gibi çeşitli işletmeler, müşterilere gerçek zamanlı olarak değerli hizmetler sunmak için kullanılabilecek API'ler geliştirerek bu yeni paradigmadan faydalanacaktır.